Cmentarz parafii pw. św. Józefa Rzemieślnika ul. Toruńska
Cmentarz parafii rzymsko-katolickiej pw. św. Józefa Rzemieślnika – przy ul. Toruńskiej 162 - jest jednym z najstarszych w Bydgoszczy. Pierwotnie był cmentarzem ogólny dla dawnej gminy Bartodzieje Małe, założony został 22 II 1822 r. Znajdował się u zbiegu obecnych: ulic Toruńskiej i Władysława Bełzy. Jego długość wzdłuż ul. W. Bełzy wynosiła 105 metrów, a wzdłuż Toruńskiej - 131 m. W 1902 r., na przedłużeniu starego cmentarza w kierunku wschodnim, założono cmentarz dla ewangelików (jego długość od strony ul. Toruńskiej wynosiła 32,45 m, a od ul. Wł. Bełzy - 47,5 m).
W 1924 roku staraniem proboszcza kościoła farnego część cmentarza przeznaczono dla grzebania katolików. Dopiero w roku 1929 Zarząd Miejski ziemię leżącą między cmentarzem, a kościołem ewangelickim przekazał na budowę cmentarza katolickiego. 28 lipca 1929 r. ksiądz Jan Filipiak poświęcił go i figurę Serca Jezusowego. Równocześnie oddano do użytku kostnicę z sygnaturką.
Cmentarz usytuowany jest przy kościele pw. św. Józefa Rzemieślnika, który został zbudowany w latach 1905-1906 dla parafii ewangelicko-unijnej, której pastorem był Wilhelm Favre. To właśnie on w 1903 r. otrzymał od władz pruskich zezwolenie na budowę kościoła. Jest to kościół ceglany, jednonawowy, z wyodrębnionym od południa, prosto zamkniętym prezbiterium. W narożu południowo-zachodnim znajduje się czworoboczna zakrystia. Od frontu usytuowano masywną wieżę z bocznymi aneksami. Kościół oszkarpowany, okna z maswerkami. Trójkątne szczyty aneksów i wieży dekorowane tynkowanymi płycinami. Korpus, wieża i aneksy nakryte dachami dwuspadowymi. Wieża zwieńczona sygnaturką. Wewnątrz od północy drewniana empora. W prezbiterium sklepienie krzyżowo-żebrowe, w nawie drewniana pozorna kolebka. Posługę pasterską W. Favre pełnił do 1930 r.
W lutym 1945 r., kiedy parafia ewangelicka przestała istnieć, Komitet Obywatelski Miasta Bydgoszczy zezwolił księdzu Janowi Konopczyńskiemu przejąć na własność kościół i przystosować go do potrzeb kościoła rzymsko-katolickiego. Poświęcona świątynia początkowo pełniła funkcję kościoła rektorskiego, będąc filią bydgoskiej fary. Utworzenie parafii przy tym kościele nastąpiło 1 października 1946 r. na podstawie dekretu ks. kardynała Augusta Hlonda. Administratorem parafii został ks. Piotr Rynkiewicz. Dopiero 15 X 2006 r. biskup bydgoski Jan Tyrawa dokonał konsekracji świątyni.
Obszar nekropolii wynosi ok. 4,5 ha, pochowanych jest na nim ok. 2,7 tys. osób. Działka ma kształt trapezoidalny i jest przecięta przez główną aleję, wyznaczone w części wschodniej i środkowej trzy aleje boczne (zapewne równolegle do alei głównej miała przebiegać aleja zachodnia, która nie została zrealizowana) i kilku alejek poprzecznych, przecinających je pod kątem prostym. Główne wejścia prowadzą od północy (ul. Toruńska) i od strony południowej (ul. W. Bełzy), wejście boczne od strony wschodniej (kościół pw. Św. Józefa Rzemieślnika). Ze względu na stopień wykorzystania powierzchni grzebalnej, nowe pochówki dokonywane są w ograniczonym zakresie. Na terenie cmentarza znajduje się m.in. kostnica i kapliczka z pierwszej poł. XX w., ok. 50 nagrobków wolnostojących i mogiły z pierwszej poł. XX w. oraz figura Chrystusa z pierwszej połowy XX w. Najstarszy istniejący nagrobek pochodzi z 1895 r. W roku 1965 cmentarz został zamknięty dla celów grzebalnych, a ponownie otwarty w roku 1994. Oprócz parafian, spoczywają na nim ofiary wojny 1939-1945. Przy kwaterze wojskowej usytuowano pomnik w postaci stylizowanego orła, dłuta Jerzego Buczkowskiego z Solca Kujawskiego, który odsłonięto 3 IX 1982 r.
Na terenie cmentarza usytuowana jest murowana kapliczka przydrożna, która przed laty stała przy rozstajnych drogach prowadzących do Czerska Polskiego, Łęgnowa i Bydgoszczy. Starsi mieszkańcy Bartodziejów Małych nazywali ją: „Boża Męka” – prawdopodobnie stała już w XVII wieku. Ponieważ w XIX wieku rozpadła się ze starości, w drugiej połowie tego stulecia mieszkańcy wsi zbudowali z czerwonej cegły nową kapliczkę. W czasie rozbudowy cmentarza, w 1908 roku kapliczkę włączono w obręb cmentarza.
Czworoboczna kapliczka z gzymsem i krytą dachówką ślepą latarnią, jest zakończona metalowym krzyżem. Ma cztery wnęki, w których znajdowały się niegdyś drewniane rzeźby świętych. Obecnie już nikt nie pamięta, jakich to świętych były figury. Dawniej wspominano, że były tam rzeźby Chrystusa frasobliwego i św. Wojciecha. W 1946 roku pierwszy proboszcz parafii pw. św. Józefa Rzemieślnika, ks. Piotr Rynkiewicz, w jednej z wnęk umieścił drewnianą figurkę św. Józefa, która zaginęła w latach sześćdziesiątych XX w.