Porcelanki

  Popularnym elementem zdobniczym na nagrobkach, jest umieszczenie płytek porcelanowych z podobizną zmarłej osoby. Najczęściej spotykany kształt porcelanek na cmentarzach to owal. Stosowano tę metodę do uwiecznienia znanych postaci i bogatych mieszczan. Najwięcej porcelanek, można znaleźć na nagrobkach małych dzieci i młodzieży.

– inne nazwy to: fotoceramika, zdjęcia nagrobkowe, fotografia nagrobkowa. Technika wytwarzania fotografii nagrobkowych znana jest od końca XIX w. Zdjęcia nagrobkowe wykonywano techniką podczas, której wykorzystywano powłokę kalodionową. Poprzez oddzielenie cieniutkiej błonki wraz ze zdjęciem, którą następnie nakładano na nośnik (porcelanę lub emalię). Tak przygotowany materiał wypalano w piecach, w temperaturze ok. 1000 ⁰C. W ten sposób uzyskiwano fotoceramiki czarno-białe, wytwarzano porcelanki w kolorze sepii. Proces wytwarzania fotoporcelanek był tajemnicą wytwórcy, przekazywaną z ojca na syna, niekiedy recepturę produkcji sprzedawano.

   Fotoceramiki umieszczano również na innych przedmiotach. Obecnie można spotkać przedmioty z porcelany (min. talerze, wazy, filiżanki, kufle, pamiątkowych fajkach rezerwistów) z uwidocznionymi postaciami metodą fotoceramiki. Umieszczano podobizny na zegarkach (szczególnie kieszonkowych) z fotografią na porcelanowej, czy emaliowanej tarczy. Znane są zegarki z postaciami J. Matejki, T. Kościuszko, carów rosyjskich z rodzinami, cesarzem Franciszkiem Józefem, itp.

   Do końca XX w. fotoceramiki wykonywano metodami tradycyjnymi. W chwili obecnej takie prace wykonuje się przy pomocy komputera. Cyfrowa obróbka zdjęć w programie graficznym połączona z wysokiej jakości drukiem cyfrowym to nowoczesne urządzenia, jak i łatwość wykonania porcelanki. Wynalezienie i opatentowanie technologii produkcji specjalnych tonerów ceramicznych pozwoliło na zmianę dotychczasowego podejścia do fotografii na ceramice. Druk kalki ceramicznej odbywa się za pomocą zmodyfikowanej drukarki laserowej zaopatrzonej w specjalny toner ceramiczny. Papier do druku jest dwuwarstwowym arkuszem powlekanym jednostronnie środkami klejącymi ze specjalnymi dodatkami. Strona powlekana zapobiega wtapianiu się toneru ceramicznego w strukturę papieru. Po wydrukowaniu zabezpiecza się nadruk ceramiczny powłoką błonotwórczą. Następnie po przeniesieniu obrazów na zdobione przedmioty następuje proces wypalania, w którym ceramiczne tonery wnikają w szkliwa ceramiczne, tworząc trwały obraz. Jakość kolorowego druku pozwala umieścić na zdobionym przedmiocie dowolny ornament z kolorową fotografią włącznie. Współcześnie stosuje się różne formaty zdjęć nagrobkowych - owal, prostokąt. Zdobienie złotą obwódką kończy proces tworzenia, obwódki malowane są ręcznie płynnym złotem lub nanoszone z płatków złotej folii. Zdjęcia nagrobkowe wykonywane są w różnorodnych formatach od miniaturowych medalionów jubilerskich przez najpopularniejsze fotoporcelany 7x10 cm lub 8x11 cm do porcelan w formacie np. 40x60 cm.